Η DEMO φέρνει στην Ελλάδα τη Βιοτεχνολογία με καινοτόμες επενδύσεις

Η βιοτεχνολογία αλλάζει τα δεδομένα και η DEMO ΑΒΕΕ ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της. Επενδύει στη βιοτεχνολογία για πρώτη φορά στην Ελλάδα και εντάσσεται στην μικρή λίγκα των διεθνών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην ανάπτυξη και την παραγωγή βιοτεχνολογικών φαρμάκων.

Τι είναι όμως τα βιοτεχνολογικά φάρμακα και σε τι διαφέρουν από τα συμβατικά φάρμακα;

Τα βιοτεχνολογικά φάρμακα, γνωστά και ως βιολογικά φάρμακα, αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία φαρμάκων τα οποία παρασκευάζονται αποκλειστικά από ζώντες οργανισμού σε αντίθεση με τα συμβατικά φάρμακα μικρών μορίων που είναι χημικές ουσίες που μπορούν να παραχθούν μέσω χημικής σύνθεσης. Τα βιοτεχνολογικά φάρμακα δεν θα πρέπει επίσης να συγχέονται με τα φάρμακα φυτικής προέλευσης, τα οποία παρασκευάζονται από φυτά που είναι βεβαίως ζώντες οργανισμοί αλλά διατίθενται στους ασθενείς ως μέρη αυτών, π.χ. φύλλα ή βλαστοί, ή λαμβάνονται από τα φυτά με εκχύλιση.

Σήμερα, τα περισσότερα βιοτεχνολογικά φάρμακα παράγονται από γενετικά τροποποιημένους μικροοργανισμούς, μια διεργασία που δεν θα μπορούσε ποτέ να επιτελεστεί χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση. Η παρέμβαση αυτή στην οποία αναφερόμαστε είναι η λεγόμενη διαμόλυνση, κατά τη διάρκεια της οποίας οι γενετικές πληροφορίες που κωδικοποιούν μια πρωτεΐνη ενδιαφέροντος, με τη μορφή πλασμιδιακού DNA, εισάγονται στο ζωντανό κύτταρο.

Με τον τρόπο αυτόν, απλοί οργανισμοί αρχίζουν να παράγουν πρωτεΐνες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως θεραπείες για τους ασθενείς. Η συνηθέστερη από αυτές είναι η ινσουλίνη, η οποία παράγεται συνήθως από το βακτήριο Escherichia coli και χρησιμοποιείται ως θεραπεία για τον διαβήτη. Η ανθρώπινη ινσουλίνη είναι μια αρκετά απλή πρωτεΐνη που αποτελείται από 51 αμινοξέα. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, μπορεί να παραχθεί σε τόσο απλούς οργανισμούς όπως τα βακτήρια. Ωστόσο, είναι πολύ πιο σύνθετη απ’ ό,τι π.χ. το ακετυλοσαλικυλικό οξύ (κοινώς γνωστό ως Ασπιρίνη™), το οποίο παράγεται με χημική σύνθεση, και είναι 32 φορές μεγαλύτερη ή βαρύτερη από αυτό.

Τα διάσημα «Μονοκλωνικά αντισώματα»

Υπάρχουν επίσης και πιο σύνθετα βιοτεχνολογικά φάρμακα, όπως τα μονοκλωνικά αντισώματα (mAbs). Τα μόρια αυτά είναι περίπου 1.000 φορές μεγαλύτερα από το ακετυλοσαλικυλικό οξύ και έχουν ενδιαφέρουσες ιδιότητες που αξιοποιούνται από τους επιστήμονες για τον σχεδιασμό των φαρμάκων: 1. Μπορούν να αναγνωρίζουν και να προσκολληθούν σε συγκεκριμένες δομές του οργανισμού. 2. Ορισμένα μπορούν να προειδοποιούν το ανοσολογικό σύστημα και να πυροδοτούν εξουδετερωτικές αντιδράσεις προσελκύοντας λευκά αιμοσφαίρια. 3. Έχουν αρκετά μεγάλη διάρκεια ζωής και μπορούν να κυκλοφορούν στον οργανισμό για έναν μήνα.

Ας υποθέσουμε ότι κάποιος γνωρίζει πώς να παρασκευάσει μονοκλωνικά αντισώματα τα οποία μπορούν να αναγνωρίσουν έναν συγκεκριμένο στόχο, όπως ένα καρκινικό κύτταρο ή έναν κυτταρικό υποδοχέα που είναι υπεύθυνος για την πυροδότηση ανοσολογικής απόκρισης έναντι του ξενιστή, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της πολλαπλής σκλήρυνσης. Στην περίπτωση αυτή, θα έχουμε τη δυνατότητα να σχεδιάσουμε ένα πολύ ισχυρό φάρμακο.

Πράγματι, τα μονοκλωνικά αντισώματα χρησιμοποιούνται ως φάρμακα για τη θεραπεία πολλών σοβαρών, συχνά απειλητικών για τη ζωή νόσων, όπως ο καρκίνος, τα αυτοάνοσα νοσήματα ή τα λοιμώδη νοσήματα. Επί του παρόντος, υπάρχουν πάνω από 100 διαφορετικά φάρμακα που χαρακτηρίζονται ως μονοκλωνικά αντισώματα και πολύ περισσότερα βρίσκονται υπό ανάπτυξη.

Τα μονοκλωνικά αντισώματα μπορούν να παραχθούν μόνο από συγκεκριμένα κύτταρα που καλλιεργούνται σε ειδικό θεραπευτικό μέσο μέσα σε δεξαμενές, τους λεγόμενους βιοαντιδραστήρες, επί αρκετές ημέρες, συχνά για περισσότερο από δύο εβδομάδες. Στο διάστημα αυτό, τα παραπάνω κύτταρα έχουν γενετικά τροποποιημένα μονοκλωνικά αντισώματα, τα οποία απελευθερώνονται στο θρεπτικό μέσο, ένα είδος ζωμού, που παρέχει θρεπτικά συστατικά στα κύτταρα. Στη συνέχεια, τα μονοκλωνικά αντισώματα πρέπει να εκκαθαριστούν από τα κύτταρα και τα συστατικά του θρεπτικού μέσου μέσω μιας περίπλοκης διαδικασίας που αποτελείται από πολλαπλά στάδια χρωματογραφίας και διηθήσεων.

Δεδομένου ότι οι θεραπευτικές πρωτεΐνες εισάγονται στον οργανισμό με ένεση, πρέπει να είναι αποστειρωμένες μετά την παραγωγή. Τόσο τα κύτταρα όσο και οι θεραπευτικές πρωτεΐνες που παράγουν είναι πολύ ευαίσθητα, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο σύνθετη μια ήδη όχι και τόσο εύκολη διαδικασία. Για τον λόγο αυτόν, οι εγκαταστάσεις για την παραγωγή θεραπευτικών πρωτεϊνών είναι ιδιαίτερα περίπλοκες και διατηρούνται σε μονάδες υπό υπερκαθαρές συνθήκες. Αυτό, με τη σειρά του, δυσχεραίνει τον σχεδιασμό και την κατασκευή αυτών των μονάδων. Επιπλέον, ο αριθμός των ειδικών που γνωρίζουν τον τρόπο ανάπτυξης και παραγωγής θεραπευτικών πρωτεϊνών είναι περιορισμένος.

Πώς οι επενδύσεις της DEMO στη βιοτεχνολογία αλλάζουν το τοπίο στη χώρα

Η DEMO έχει ήδη δρομολογήσει και υλοποιεί έργα τόσο για την ανάπτυξη μονάδας παραγωγής μονοκλωνικών αντισωμάτων όσο και παραγωγικά και αναπτυξιακά έργα στο πρώτο στάδιο. Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτει το έλλειμμα τεχνογνωσίας στον τομέα της βιοτεχνολογίας στην ελληνική αγορά, η DEMO σχεδιάζει την ίδρυση Βιο- Ακαδημίας εντός του επόμενου έτους. Στην ακαδημία αυτή οι θιασώτες των νέων τεχνολογιών θα έχουν την ευκαιρία να εκπαιδευτούν θεωρητικά και πρακτικά στον τομέα της βιοτεχνολογίας, υπό την καθοδήγηση ειδικών επιστημόνων από το εξωτερικό που απέκτησαν την τεχνογνωσία τους σε διεθνείς εταιρείες βιοτεχνολογίας.

Επενδύοντας στην βιοτεχνολογία, η εταιρεία ευελπιστεί να διασφαλίσει την επάρκεια του εθνικού συστήματος υγείας και σε βιοομοειδή φάρμακα, καθώς επίσης και συνεισφέρει στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Piotr Zein, Research & Development Director -Biotechnology Operations DEMO S.A. O Piotr Zien εξειδικεύεται στον τομέα της Βιοτεχνολογίας και έχει να επιδείξει σημαντικό έργο στην ανάπτυξη βιολογικών φαρμάκων. Ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στο Marie Curie Sklodowska University στο Lublin (Πολωνία) στη Μοριακή Βιολογία και το PhD στο Catholic University of Lublin, επίσης στη Μοριακή Βιολογία. Πραγματοποίησε το Postdoc στη Βιοχημεία στο University of Western Ontario του Καναδά. Έχει εργαστεί στην Polpharma Biologics ως R&D Director, όντας υπεύθυνος για ένα από τα μεγαλύτερα εργαστήρια στην Πολωνία με μία ομάδα που αριθμούσε περισσότερους από 100 ερευνητές.  Παράλληλα διατηρούσε την ιδιότητα του Βio Academy Director με στόχο τη δημιουργία προγραμμάτων ανάπτυξης νέων επιστημόνων στον τομέα της βιομηχανικής βιοτεχνολογίας. Στον πιο πρόσφατο ρόλο του είχε αναλάβει τη Διεύθυνση του Κέντρου Επιστημών Ζωής και Βιοτεχνολογίας (Port).

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό «Κ» της Καθημερινής στις 15 Μαΐου 2022